Küresel arz sıkışıklığı ortamında hammadde, çip tedarikindeki sorunlar ile beraber stoktan yapılan üretim ve satışların da bir noktadan sonra eldeki ürünü tüketmesi nedeniyle, yeni mal ve girdi getirmedeki zorluklar devam edecekse eğer enflasyon da artmaya devam edecek. Arz ve stok sıkıntısı elbette kontrol dışı bir faktör ve spesifik planlamalar ortaya konulması lazım. Ancak bizi zorlayan konu, Merkez bankalarının pandemi döneminde ortaya koyduğu canlandırıcı politikaların buna etkisi. Bir yandan ekonomiyi hareketlendirme amaç taşıyan düşük faizli, bol likiditeli programlar, bir yandan da bunun toplam talebe olan etkisi. Arz ve talep dengesi başa baş noktasından uzaklaşıp da sıkışık arz – yüksek talep ortaya çıktığında fiyat artışlarının ivmesinin artması kaçınılmaz oluyor.
Bu bakımdan, pandemi krizi ve artçısı olan arz tedarik krizi bizi niteliksel olarak önceki kriz döneminden çok farklı bir noktaya götürüyor. Finansal sistem ve ödeme güçlüklerinden kaynaklanan 2008 global krizinde de oluşan talep şoku, sağlık krizinde de aslında döngüsel olarak ilk önce geldi. Sonrasında ise krizden çıkış için uygulanan politikalar, kısa süreli resesyon hissiyatını geride bıraktırıp toparlanma momentumunu getirirken; talebe yetişemeyen arz yeni bir sıkıntıya neden oldu: Enflasyon. Küresel enflasyon trendi, reflasyonist politikalarla ortaya çıkan döngüsel bir oluşum değil. Politika kontrolü dışında faktörlerle ortaya çıkan bir durum ve uygulanan politikaların buna ekstra katkı sunmaması gerekir. Sonuçta; enflasyon piyasa durgunluğu nedeniyle düşükse bunu yükseltmeye, aşırı yüksekse de bunu düşürmeye çalışırsınız.
Dolayısıyla, olay bizi QE’nin yararlı etkilerinden zararlı olabilecek etkilerine doğru götürmekte. İhtiyaç kredileri, araç ve mortgage kredilerinde sınırlama etkisi yaratacak finansal koşullarla talep olgusu biraz dengelenebilir görünüyor. Çünkü, sıfıra yakın faiz oranlarının arz, girdi yokluğuna rağmen talebi dizginlemesi zor. Ortada ne kadar süreceği ve aşılmak için spesifik bir uygulamanın henüz ortaya çıkamadığı bir arz krizi olduğunu düşünecek olursak, piyasanın ne zaman gevşeyeceği ve maliyetleri aşağı çekeceğini tahmin etmek de zor.
Dün istihdam penceresinden baktığımız QE’ye bugün de toplam arz/toplam talep dengesi ve enflasyon dinamikleri üzerinden bakmış olduk. Pandemiyi dizginleme ve ekonomik normale dönüş aşamasının genel kabul gördüğü bir ortamda; Merkez bankaları sadece görünen faktörler üzerinden değil analitik bakış açısıyla varılan kararlar çerçevesinde hareket etmek durumundalar. Mantıklı kademede bir QE azaltımı makul görünüyor bu nedenle.
Kaynak Enver Erkan-Tera Yatırım
Hibya Haber Ajansı
16:29
News
Ekonomi
Ekonomi
Ekonomi
Ekonomi
Ekonomi
Ekonomi
